W obecnych czasach mały odsetek osób ma świadomość, że na profesjonalne zabezpieczenia serwerów składają się nie tylko firewalle i UPS-y, ale również zabezpieczenia przeciwpożarowe całego obiektu serwerowni, a sam pożar stanowi realne zagrożenie.

Aby zaprezentować, że powyższa sytuacja nie jest gatunkiem z cyklu “science fiction” poniżej wskazałem wybrane szkody pożarowe na podstawie statystyk polskiej straży pożarnej:

• 25 marca 2015 – zwarcie instalacji elektrycznej było przyczyną pożaru w jednej z firm w Chociwlu. Straty materialne oszacowano na 100 tys. złotych. Obiektem pożaru była serwerownia. Spłonęły komputery, akumulatory i dyski.
• 26 listopada 2016 – pożar przy ul. Hankiewicza w Warszawie w której spłonęła Serwerownia Narodowego Funduszu Zdrowia. W akcji uczestniczyło 6 wozów straży pożarnej.
• 1 lipca 2017 – podczas dni Gorzowa spłonęła katedra w Gorzowie Wielkopolskim. Pierwszym ogniskiem pożaru była serwerownia umieszczona w zabytkowej wieży.

Co jest przyczyną pożarów w serwerowni?

Przebywając w serwerowni można się zastanawiać, co tam w ogóle może się zapalić? Metalowe szafy? Podłoga techniczna? Serwery w metalowych obudowach? Betonowe ściany, czy metalowe drzwi? Nie ma tam żadnych elementów drewnianych oraz minimum plastiku.

Co zatem jest przyczyną, że w serwerowniach pojawia się pożar? W nawet najlepiej zaprojektowanej i zbudowanej serwerowni, głównym sprawcą pożaru jest… prąd elektryczny.

Jak podpala prąd elektryczny?

Wydaje się to niepojęte, aby w pomieszczeniu, w którym nie ma ludzi, a instalacja elektryczna jest w pełni nowa, sprawna oraz poprawnie zaprojektowana, dochodziło do zwarcia elektrycznego, które powoduje zapoczątkowanie niszczącego żywiołu.

Otóż wzniecanie pożaru wynika z ilości prądu, jaki jest dostarczany do serwerowni.

Dla zobrazowania – w domowym gniazdku, przy napięciu 230V, przeciętny poziom natężenia prądu wynosi kilka amperów. Przeciętne przyłącze do mieszkania ma wydajność energetyczną 3-5 kW, a przyłącze do domku jednorodzinnego rzadko przekracza 12-15 kW.

W przypadku serwerowni pojedyncza szafa ze sprzętem informatycznym potrafi pobrać moc nawet do 15 kW, a takich szaf w serwerowni potrafi być kilkanaście, a nawet kilkadziesiąt. Dodatkowo w budynkach mieszkalnych duży pobór prądu jest tylko przez chwilę – np. kiedy włączymy piekarnik elektryczny. W serwerowniach urządzenia informatyczne pobierają moc energetyczną na stałym, wysokim poziomie. Ten fakt sprawia, że w kablach elektrycznych serwerowni praktycznie non stop płynie prąd o bardzo dużym natężeniu.

Nieprzerwane wyładowanie elektryczne prądu o wysokim natężeniu przechodzące przez lukę powietrzną między przewodnikami nazywane jest łukiem elektrycznym i może powstać w kablach serwerowni, np. na skutek zestarzenia się izolacji kabla elektrycznego lub jakiegoś innego uszkodzenia mechanicznego. Temperatura łuku elektrycznego wynosi nawet 4-5 tysięcy °C. Przy tak wysokiej temperaturze, uwzględniając wyposażenie serwerowni, pali się praktycznie wszystko – nawet beton.

W przypadku materiałów takich jak beton i jego odporność na wysoką temperaturę pojawia się pojęcie punktu mięknienia, czyli temperatury, przy której ciało stałe zaczyna zmieniać się w plastyczną masę. Dla betonu jest to ok. 1 500 °C. czyli jakieś 2-3 razy mniej niż temperatura łuku elektrycznego.

Jakie są wymogi bezpieczeństwa dla serwerowni?

Jakie zatem stosować zabezpieczenia i czy dla każdej serwerowni powinny one być takie same? Aby określić w jaki sposób zadbać o bezpieczeństwo pożarowe serwerowni, dzielić je ze względu na ich pojemność oraz funkcjonalność na przykład w następujący sposób:

a) MAŁA – obsługująca od kilku do 20-30 użytkowników,

b) ŚREDNIA – obsługująca do 100 użytkowników,

c) DUŻA – obsługująca powyżej 100 użytkowników.

Po uwzględnieniu szeregu różnych funkcji urządzeń elektronicznych, które instalowane są w obrębie serwerowni, można zdefiniować 3 poniższe poziomy ryzyka serwerowni:

 a) NISKI – punkty dystrybucyjne zapewniające wyłącznie połączenia sieciowe LAN, urządzenia i łącza do sieci WAN; pomieszczenia serwerów nie wymagają zachowania standardowych warunków i zabezpieczeń

b) ŚREDNI – serwerownie średniej wielkości, które nie są określone jako krytyczne tzn. takie jak: serwery, na których znajdują się dane, bez których w razie ich utraty firma jest w stanie szybko sobie poradzić/powrócić do normalnego funkcjonowania w czasie do 12 godzin

c) WYSOKI – serwerownia o wysokiej ważności, zainstalowane serwery określone są jako krytyczne i obejmują: systemy bezpieczeństwa, główne systemy pocztowe, krytyczne aplikacje biznesowe czy produkcyjne, centralne węzły sieciowe

 Przypisanie poziomu ważności serwerowni w zależności od jej funkcjonalności zalecam wykonać w następujący sposób:

Gdy znamy już poziom ważności serwerowni, w kolejnym kroku przechodzimy dookreślenia wymagań, jakie należy postawić poszczególnym obszarom w pomieszczeniu pod kątem bezpieczeństwa pożarowego. Proponuję przyjęcie jako punktu odniesienia poniższych założeń:

• Do ochrony serwerowni rekomendujemy stosowanie stałych urządzeń gaśniczych gazowych opartych wyłącznie na czystych gazach gaśniczych (nieszkodliwych dla środowiska) lub gazach obojętnych dla środowiska.
• W pomieszczeniach serwerowni oraz innych obszarach z urządzeniami elektronicznymi zabronione powinno być montowanie systemów gaśniczych aerozolowych, które nie są czystym środkiem gaśniczym, a w przypadku uruchomienia (nawet nie spowodowanego pożarem) powodują ogromne straty.
• Zamontowanie systemu opartego na mgle wodnej w serwerowni powinno być poparte badaniami w tym zakresie. System dodatkowo musi posiadać certyfikat potwierdzający skuteczność zastosowanej instalacji mgły wodnej do gaszenia tego typu pomieszczeń.

W przypadku braku badań i certyfikatu, rozwiązanie takie nie powinno być w ogóle rozpatrywane jako rozwiązanie skuteczne i bezpieczne dla chronionych urządzeń elektronicznych.

 Każde przedsiębiorstwo w przypadku pomieszczenia serwerowni powinno pamiętać o istotnych warunkach, które takie pomieszczenie powinno spełniać. Są to m.in.:

• wilgotność w granicach 10-70%
• zakres temperatur 19-25°C
• brak dodatkowych instalacji wodnych np. grzejnik centralnego ogrzewania lub kran z umywalką
• bezpośrednio nad serwerownią nie powinny znajdować się pomieszczenia mokre, takie jak łazienki, toalety itp.
• szafy serwerów nie mogą być usytuowane bezpośrednio pod klimatyzatorami, z uwagi na ryzyko zalania w wyniku rozszczelnienia instalacji klimatyzacji
• preferowane jest umiejscowienie serwerowni na kondygnacjach wyższych, innych niż parter i ostatnia (najwyższa kondygnacja); niewłaściwą lokalizacją jest usytuowanie serwerowni na kondygnacji piwnicy, której posadzka znajduje się poniżej poziomu otaczającego terenu
• w przypadku gdy serwerownia posiada okna powinna być dodatkowo wyposażona w kraty
• w pomieszczeniu zakazuje się składowania materiałów palnych takich jak np. kartony czy folie
• zapewnienie oświetlenia ewakuacyjnego awaryjnego

Łukasz Urbański
Broker ubezpieczeniowy
Specjalista ds. ubezpieczeń majątkowych
E-mail: l.urbanski@certumbroker.pl