Deklaracja wartości sum ubezpieczenia do ubezpieczeń gospodarczych w szczególności do ubezpieczeń majątkowych m.in. od ognia i innych zdarzeń losowych, mienia od wszystkich ryzyk oraz ubezpieczeniach komunikacyjnych (np. auto-casco) niesie za sobą ryzyko niedoubezpieczenia. Opisując powyższe ryzyko należy najpierw zdefiniować pojęcia: suma ubezpieczenia i niedoubezpieczenie.
Suma ubezpieczenia to wg art. 824 § 1 k.c. ustalona w umowie górna granica odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń.
Niedoubezpieczenie wg słownika pojęć Polskiej Izby Ubezpieczeń to sytuacja, kiedy suma ubezpieczenia jest niższa od wartości ubezpieczonego mienia.
Ryzyko niedoubezpieczenia polega na wyczerpaniu sumy ubezpieczenia, gdy wartość szkody przewyższa zadeklarowaną sumę ubezpieczenia (ubezpieczoną wartość). Ryzyko to jest zagrożeniem dla ubezpieczonego podmiotu. Opisana powyżej okoliczność może spowodować obniżenie wartości wypłaconego odszkodowania, jeżeli ogólne warunki ubezpieczenia stanowiące integralną część umowy ubezpieczenia obejmują zapis odnośnie stosowania zasady proporcji.
Zasada proporcji ustanawia regułę, zgodnie z którą odszkodowanie zostaje zmniejszone w takim stosunku, w jakim pozostaje zadeklarowana w polisie suma ubezpieczenia do faktycznej wartości mienia. Matematyczne przedstawienie niedoubezpieczenia jest zgodne z poniższym zapisem i jest stosowane do wyliczania odszkodowania należnego do wypłacenia ubezpieczonemu przez zakład ubezpieczeń:
Obrazując skutki niedoubezpieczenia oraz reguły działania zasady proporcji jako skutku niedoubezpieczenia można posłużyć się poniższym przypadkiem w dwóch scenariuszach wydarzeń. Przedmiotem ubezpieczenia są budynki, których łączna wartość Odtworzeniowa wyliczona na podstawie biuletynu cen ubezpieczeniowych SEKOCENBUD (uznanych na rynku publikacji przeznaczonych do profesjonalnych wycen obiektów budowlanych) wynosi 12 380 000 zł. Ubezpieczający zawarł Ubezpieczenie mienia od wszystkich ryzyk z sumą ubezpieczenia powyższych budynków w wysokości 9 000 000 zł (np. ze względu na niższą składkę przy zawieraniu polis, ponieważ suma ubezpieczenia na etapie zawierania umowy ubezpieczenia stanowi podstawę do wyliczenia składki ubezpieczeniowej).
Poniższej wykaz budynków podmiotu:
Lp. | Rodzaj budynku | Wartość odtworzeniowa | Suma ubezpieczenia | Niedoubezpieczenie |
1 | Hala produkcyjna | 5 400 000 zł | 6 000 000 zł | -11% |
2 | Hala produkcyjna – część biurowa | 900 000 zł | ||
3 | Budynek socjalno-biurowy | 350 000 zł | 250 000 zł | -84% |
4 | Budynek portierni | 260 000 zł | ||
5 | Wiata stalowa | 770 000 zł | ||
6 | Budynek wagi | 200 000 zł | ||
7 | Hala magazynowa | 4 500 000 zł | 2 750 000 zł | -39% |
Podsumowanie | 12 380 000 zł | 9 000 000 zł | -27% |
Przypadek 1. – szkoda częściowa
Hala magazynowa (pozycja nr 7 z powyższego wykazu) uległa szkodzie zalaniowej, jej rozmiar to 500 000 zł. Poniższa tabela przedstawia proces wyliczenia odszkodowania które zostanie wypłacone ubezpieczającemu.
Suma ubezpieczenia | 2 750 000 zł |
Szkoda | 500 000 zł |
Niedoubezpieczenie | -39% |
Górna granica odpowiedzialności ubezpieczyciela | 2 750 000 zł |
Obniżenie odszkodowania zgodnie z zasadą proporcji | 500 000 zł x 39% = 195 000 zł |
Franszyza redukcyjna | 10% szkody, min. 10 000 zł = 50 000 zł |
Należne odszkodowanie | 500 000 zł – 195 000 zł – 50 000 zł = 255 000 zł |
Pokrycie szkody przez odszkodowanie | 51% |
Przypadek 2. – szkoda całkowita
Hala magazynowa (pozycja nr 7 z powyższego wykazu) spłonęła całkowicie, rozmiar szkody 4 500 000 zł. Poniższa tabela przedstawia proces wyliczenia odszkodowania które zostanie wypłacone ubezpieczającemu.
Suma ubezpieczenia | 2 750 000 zł |
Szkoda | 4 500 000 zł |
Niedoubezpieczenie | -39% |
Górna granica odpowiedzialności ubezpieczyciela | 2 750 000 zł |
Obniżenie odszkodowania zgodnie z zasadą proporcji | 2 750 000 zł x 39% = 1 072 500 zł |
Franszyza redukcyjna | 10% szkody, min. 10 000 zł = 450 000 zł |
Należne odszkodowanie | 2 750 000 zł – 1 072 500 zł – 450 000 zł = 1 227 500 zł |
Pokrycie szkody przez odszkodowanie | 27% |
Podsumowując powyższe przypadki w obu sytuacjach wypłata odszkodowania pokryła odpowiednio 51% zaistniałej szkody dla szkody częściowej oraz jedynie 27% dla szkody całkowitej. W obu przypadkach będzie ono niewystarczające by przywrócić stan sprzed szkody, a pozwoli jedynie w części złagodzić skutki szkody. Niedoubezpieczenie jest więc sytuacją bardzo niekorzystną i ryzykowną dla ubezpieczonego i niesie za sobą zawsze pomniejszenie wypłacanego w razie szkody odszkodowania.
Na koniec dodam tylko, iż oszczędność na rocznej składce za ubezpieczenie wszystkich budynków w omawianym przypadku to jedynie od 1 700 zł do 6 800 zł w zależności od oceny ryzyka dla ubezpieczanej firmy. Jak wyraźnie widać z przytoczonych przykładów, nawet szkoda częściowa spowoduje stratę nawet ponad 100-krotnie wyższą, a w przypadku szkody całkowitej strata firmy z tytułu niedoubezpieczenia stanowi od 150 do 600-krotność “zaoszczędzonej” składki.
Patrycjusz Rodzyński
Broker ubezpieczeniowy
Specjalista ds. ubezpieczeń majątkowych i finansowych
E-mail: p.rodzynski@certumbroker.pl